AZS, czyli atopowe zapalenie skóry, jest przewlekłą chorobą alergiczną, której objawy widoczne są na różnych częściach ciała, głównie na zgięciach kolan i łokci. Dokuczliwe zmiany skórne mogą pojawiać się także na cerze, tułowiu, dłoniach i stopach. Przyczyny AZS to czynniki genetyczne, ale dolegliwości mogą nasilać się pod wpływem m.in. stresu i diety. Choroba wymaga długotrwałego leczenia, które warto wspierać domowymi sposobami. Tutaj dowiesz się więcej o tym schorzeniu. Podpowiadamy również, jakie kosmetyki na atopowe zapalenie ukoją skórę zmęczoną długotrwałym wysuszeniem!      

Spis treści:

Co to jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS), to choroba genetyczna, w której przebiegu dochodzi do rozwoju stanu zapalnego skóry. Cechą charakterystyczną tego schorzenia jest występowanie objawów przez pewien czas, po czym zwykle następuje okres remisji, czyli ustąpienia lub złagodzenia dolegliwości. Zdarza się, że objawy zanikają samoistnie po upływie kilku tygodni lub miesięcy. 

Zmiany skórne towarzyszące chorobie zwykle pojawiają się po kontakcie z alergenem. Są bardzo dokuczliwe, wywołują silny świąd i bez wątpienia dla wielu są przyczyną kompleksów, chociaż atopowe zapalenie skóry absolutnie nie jest zaraźliwe. W niektórych przypadkach objawy AZS występują sezonowo, zwłaszcza jeśli czynnikiem uczulającym są pyłki roślin. Z kolei przy uczuleniu na składniki pokarmowe symptomy atopowego zapalenia skóry mogą pojawiać się częściej, o ile alergen nie zostanie wykluczony z diety.    

Przyczyny atopowego zapalenia skóry. Skąd bierze się świąd?

W większości przypadków na atopowe zapalenie skóry chorują dzieci, jednak pierwsze zmiany skórne mogą pojawić się również dopiero w dorosłym życiu. Co więcej, osoby cierpiące na AZS są bardziej narażone na występowanie innych schorzeń, takich jak np. astma, czy alergia pokarmowa. Wszystko dlatego, że przyczyną tych chorób są genetycznie uwarunkowane zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego (czyli układu odpornościowego).

U osób z AZS organizm reaguje nieprawidłowo po kontakcie z alergenem lub czynnikami środowiskowymi. Jest to więc choroba, której nie można uniknąć ze względu na genetyczne podłoże, jednak styl życia i sposób pielęgnacji ma ogromny wpływ na występowanie i stopień nasilenia objawów. 

Wyjaśniając, co to jest atopowe zapalenie skóry i jakie są jego przyczyny, należy wspomnieć, że jest to choroba wynikająca z kilku czynników występujących jednocześnie, takich jak:

  • zaburzenia odpowiedzi immunologicznej,
  • zaburzenia reakcji zapalnej,
  • genetyczne zaburzenia struktury naskórka,
  • czynniki środowiskowe.    

Co może zaostrzyć objawy atopowego zapalenia skóry?

Warto zaznaczyć, że dziedziczone jest nie atopowe zapalenie skóry, a skłonność do jego występowania. Z tego powodu obecnie obserwuje się wzrost zachorowań. Przyczyn zwiększających ryzyko pojawienia się zmian atopowych upatruje się w stylu życia i diecie. Uważa się, że wywoływać i/lub nasilać objawy mogą m.in.:

  • alergeny pokarmowe, czyli te obecne w pożywieniu;
  • alergeny wziewne, np. pyłki roślin, kurz domowy;
  • zanieczyszczenie środowiska;
  • niska wilgotność powietrza, zwłaszcza w okresie zimowym;
  • substancje chemiczne i drażniące, np. barwniki i konserwanty;
  • silny lub przewlekły stres;
  • wahania temperatury otoczenia. 

Objawy atopowego zapalenia skóry — jak rozpoznać atopię skóry? Pierwsze objawy i przebieg choroby

Najczęściej pierwszym objawem schorzenia jest wysuszona skóra. Atopowe zapalenie skóry u dzieci pojawia się zazwyczaj przed piątym rokiem życia, a tylko u części chorych w wieku późniejszym. Należy również pamiętać, że atopowe zapalenie skóry u dorosłych oraz atopowe zapalenie skóry u niemowląt czy starszych dzieci różni się nieco pod względem objawów.

U osób chorujących na AZS zaburzona jest nie tylko budowa naskórka, ale także jego funkcje. W konsekwencji dochodzi do wzmożonej utraty wody, przez co skóra staje się bardzo wysuszona, może pękać i łuszczyć się całymi płatami. Z drugiej strony zaburzona struktura naskórka ułatwia przenikanie zanieczyszczeń i alergenów, co dodatkowo wywołuje i nasila objawy. 

Cechą charakterystyczną skóry atopowej jest uporczywe swędzenie. Obserwuje się również tzw. lichenifikację skóry. Oznacza to, że jej powierzchnia wygląda, jakby była powiększona (pogrubienie skóry), a wszystkie nierówności są dobrze widoczne. Kolejną cechą typową dla skóry atopowej są białe plamki, które pozostają po zdrapaniu suchej łuski. Przez to tworzą się przebarwienia skóry. Atopowe zapalenie skóry to choroba, w których stan skóry chorych na AZS zmienia się w zależności od warunków — objawy mogą się nasilać lub osłabiać w zależności np. od pogody. Podczas ciepłych miesięcy pielęgnacja atopowej skóry jest najważniejsza.

Na jakich częściach powierzchni skóry pojawiają się objawy AZS?

Wykwity zwykle zajmują zgięcia kolan i łokci. Objawy choroby u dzieci pojawiają się na twarzy. Krostki i zrogowacenia często zajmują okolice oczu, mogą występować na brwiach, policzkach i wokół uszu. Dzieci z AZS muszą się zmagać z objawami, które obejmują również skórę głowy. 

Natomiast zapalenie skóry u dorosłych częściej zajmuje dłonie i nogi. Suchość skóry może pojawiać się pojedynczo (jedynie punktowe plamki), ale w niektórych przypadkach zajmują one także większą powierzchnię skóry. AZS u dorosłych pojawia się również na tułowiu.

Leczenie atopowego zapalenia skóry — jak wygląda?

AZS to choroba skóry o charakterze przewlekłym, przy której stosuje się głównie leczenie objawowe. Obecnie istnieje jednak wiele metod, które pozwalają na znaczne złagodzenie dolegliwości i skrócenie okresu zaostrzeń. 

Leczenie AZS dzieli się na miejscowe oraz ogólne. Podstawą jest natomiast właściwa pielęgnacja skóry i ochrona bariery naskórkowej, a także profilaktyka. Warto pamiętać, że działania dedykowane poprawie kondycji skóry muszą stać się codziennym nawykiem. Atopowe zapalenie skóry jest chorobą nawracającą, a dzięki systematyczności można wydłużyć okres remisji choroby nawet o wiele lat. Poznając potrzeby własnej skóry, możemy w dużym stopniu uniknąć zaostrzeń, a także ewentualnych powikłań w postaci nadkażeń bakteryjnych, wirusowych lub grzybiczych. 

Przy łagodnej postaci AZS często wystarczające okazują się kremy, maści i balsamy dostępne bez recepty, które tworzą barierę ochronną skóry. W okresie zaostrzeń dermatolog może przepisać również krem zawierający kortykosteroidy i leki o miejscowym działaniu przeciwzapalnym. Preparaty takie stosuje się możliwie najkrócej, ponieważ mogą spowodować rozcieńczenie skóry i odbarwienia. 

W niektórych przypadkach zaleca się również leczenie ogólne, np. stosowanie leków immunosupresyjnych i leków przeciwhistaminowych. Pierwsze z nich hamują aktywność histaminy, a tym samym łagodzą swędzenie. Działają również uspokajająco i zmniejszają stan zapalny. Z kolei immunoterapia swoista polega na podawaniu coraz większych dawek alergenu, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia objawów po późniejszym kontakcie z danym czynnikiem uczulających. Jest to jak dotąd jedyny sposób leczenia przyczynowego AZS. 

Poza lekami miejscowo i ogólnie działającymi do leczenia objawów atopowego zapalenia skóry stosuje się także fototerapię. Promienie światła ultrafioletowego po regularnym naświetlaniu, które trwa zwykle kilka tygodni w odstępach kilkudniowych, łagodzą zmiany skórne, jednak mechanizm takiego działania nie został poznany. 

Pielęgnacja skóry atopowej — czego potrzebuje skóra z atopią? 

Bariera skórna osób z AZS nie funkcjonuje prawidłowo, przez co nasilona jest przeznaskórkowa utrata wody. Konsekwencją jest sucha skóra, a także podatna na wnikanie alergenów i zanieczyszczeń. Nadmierna suchość i toczący się stan zapalny wywołują uporczywe swędzenie, które często wymusza drapanie, co dodatkowo uszkadza i tak wrażliwy naskórek. 

Najważniejszym postępowaniem u osób chorych jest nawilżenie skóry i jej natłuszczanie. Co ważne, skórę należy pielęgnować również, gdy objawy ustępują. Konsekwentne dbanie o kondycję skóry to najskuteczniejszy sposób na niwelowanie nieestetycznych i dokuczliwych zmian. 

Za pomocą emolientów, maści i kremów możliwe jest przede wszystkim złagodzenie swędzenia. Regularne natłuszczanie i nawilżanie przyspiesza również regenerację skóry, skracając czas występowania objawów. 

Zastanawiając się, co pomoże na atopowe zapalenie skóry, warto pamiętać również o kąpielach. Odpowiedni sposób mycia ciała w większości przypadków pozwala na ograniczenie stosowania innych preparatów.   

Kosmetyki pomocne na atopowe zapalenie skóry — jak łagodzić rozwój atopowego zapalenia skóry?

Wiemy już, że AZS wymaga systematycznego stosowania preparatów nawilżających i łagodzących świąd skóry. Należy pamiętać również o natłuszczaniu skóry. Warto jeszcze wspomnieć, że kosmetyki na atopowe zapalenie muszą również zapewniać regenerację uszkodzonych tkanek, a także powinny być:

  • łagodne, przeznaczone do skóry wrażliwej;
  • pozbawione barwników, które mogą nasilać reakcję zapalną i zwiększać podrażnienia skóry;
  • odpowiednio dobrane w zależności od potrzeb, np. do skóry twarzy i szyi lub innych części ciała.

Co więc wybrać, jakie kosmetyki stosować na atopowe zapalenie skóry? Wypróbuj SWEDERM® HUDSALVA SENSITIVE, która łagodzi objawy atopii. Nie zawiera ona barwników i substancji zapachowych, dzięki czemu jest bezpieczna dla wrażliwej skóry. Zawiera za to związki tłuszczowe, np. glicerynę. Jest to substancja poliolowa, która dzięki obecności grup hydroksylowych wiąże i zatrzymuje cząsteczki wody. Działa również jako czynnik okluzyjny, zabezpieczając skórę przed nadmiernym wysuszeniem. 

Z kolei naturalny emolient, którym jest lanolina, zmniejsza przeznaskórkową utratę wody. Wnika ona do głębszych warstw skóry, zmiękcza ją i wygładza, zmniejszając tym samym nadmierne rogowacenie naskórka. 

Dokuczliwe swędzenie skóry oraz uczucie ściągania maść łagodzi dzięki zawartości alantoiny i bisabololu. Przynoszą one ukojenie podrażnionej skórze, zmniejszają zaczerwienienia, a także działają przeciwzapalnie. 

Maść Hudsalva Sensitive można stosować niezależnie od pory dnia. Preparat wnika w skórę, nie pozostawiając tłustej warstwy. Nadaje się do każdej partii ciała, w tym delikatnych okolic ust. Jeśli zmiany skórne zajmują większe partie ciała, jak nogi i ręce, wsparciem dla skóry będzie również balsam GEL TRAP o podobnym składzie, ale wzbogacony o skwalen, który stymuluje odbudowę warstwy lipidowej naskórka.   

Jakie znaczenie ma dieta przy atopowym zapaleniu skóry?

U dzieci i osób dorosłych z atopowym zapaleniem skóry alergeny pokarmowe to częste czynniki wywołujące objawy schorzenia. Osoby cierpiące na to schorzenie powinny przeanalizować, jakie pokarmy wpływają na nich niekorzystnie i wykluczyć je z diety. W tym celu można wykonać testy alergiczne, które pomogą w określeniu przyczyn nietolerancji pokarmowej. 

Pokarmy, jakie należy wyeliminować z diety to sprawa bardzo indywidualna. Nie każda osoba z AZS reaguje tak samo. Jakie jedzenie najczęściej zaostrza objawy? Oto lista produktów:

  • produkty wysokoprzetworzone,
  • potrawy smażone,
  • czekolada,
  • mleko i przetwory mleczne,
  • orzechy,
  • margaryny,
  • niektóre owoce i warzywa, np. pomidory, jabłka. 

Poza produktami, które warto wyeliminować, istnieją również takie, które korzystnie wpływają na kondycję skóry atopowej. Dieta powinna być bogata przede wszystkim w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które działają przeciwzapalnie. Warto również zwiększyć ilość produktów bogatych w antyoksydanty, ponieważ wspierają one warstwę ochronną skóry.